Door te erkennen dat mensen verschillende behoeften hebben, kan je werkstress voorkomen

“Toch gebeurt het vaak dat mensen een rotdag hebben, en blijft het aantal burn-outs en werkgerelateerde klachten stijgen. Stress op de werkvloer is hier een belangrijke oorzaak van”, zegt Antersijn.

Met behulp van het Process Communication Model® (PCM) helpt ze professionals om stresspatronen bij zichzelf en anderen in een vroeg stadium te ontdekken en er zo beter mee om te gaan.

De grondlegger van PCM, Dr. Taibi Kahler, ontdekte dat stress heel goed voorspelbaar is en al in een vroeg stadium zichtbaar. Het door hem ontwikkelde model werkt met zes persoonlijkheidstypen die we allemaal in ons hebben: van de ‘Gestructureerde denker’ en het ‘Doorzettertype’ tot het ‘Rebeltype’ of ‘Dromertype’. Elk persoonlijkheidstype heeft zo zijn eigen behoeften, en laat via andere signalen zien wanneer er sprake van stress is. “Wanneer je gestrest bent, worden je behoeften niet vervuld”, vertelt Antersijn. “En als je je behoeften niet op een positieve manier vervuld krijgt, ga je er op een negatieve manier om vragen. Denk aan een kind dat zijn zin niet krijgt, en gaat jengelen. Maar bij volwassenen zijn de signalen in het begin wat subtieler, tot de stress echt de overhand krijgt.”

Stoppen met zeuren

“Als ik zelf gestrest ben, ga ik bijvoorbeeld hele lange zinnen maken”, vervolgt Antersijn. “Iemand anders gaat misschien pleasen, of bijt juist extra van zich af. Zo geeft iedereen zijn of haar eigen signalen af. En hoe eerder je die herkent, hoe sneller je iets aan de stress kan doen. Dat is belangrijk, want stress kan grote gevolgen hebben. Als we niet lekker in ons vel zitten, zijn we minder veerkrachtig, moe en sneller geïrriteerd. Dit heeft gevolgen voor ons werk én voor ons mentale welzijn. Burnouts en andere werkgerelateerde klachten beginnen vaak met stress”, geeft ze aan. Maar als een medewerker veel aan het klagen is, heeft het waarschijnlijk geen zin om simpelweg te zeggen dat diegene moet stoppen met zeuren. “Beter werkt het om op zoek te gaan naar hetgeen waar die persoon behoefte aan heeft”, aldus Antersijn.

PCM is een waardevolle tool voor het achterhalen van behoeften en het managen van stress, legt Antersijn uit. Een belangrijk uitgangspunt van het model: behandel de ander niet zoals je zelf behandeld wil worden, maar zoals de ander dat wil. Kortom, zoek de aansluiting bij de ander en kom er zo achter wat voor jullie beiden werkt. Op het gebied van stress is het volgens haar belangrijk te beseffen dat iedereen op een andere manier weer energie krijgt, bijvoorbeeld na een drukke dag. “De ene persoon gaat na een dag vol meetings graag nog naar vrienden toe om op te laden, terwijl iemand anders veel meer behoefte heeft om met een goed boek op de bank te zitten en wat tijd voor zichzelf te hebben.” Bij goed leren omgaan met stress, hoort dus ook het kennen én managen van je eigen behoeften.

Ook leidinggevende kunnen veel doen om stress bij de ander te voorkomen of iemand uit te nodigen om uit de stressmodus te komen. Antersijn: “Stel dat je regelmatig een vergadering voorzit. Dan kan je alle verschillende persoonlijkheidstypen die je in de ruimte hebt op een natuurlijke manier adresseren. Begin bijvoorbeeld met te zeggen hoe fijn het is dat iedereen aanwezig kan zijn, en beantwoord zo aan de behoefte van mensen voor wie het belangrijk is om gezien te worden. Benoem vervolgens hoelang de vergadering duurt, welke onderwerpen er aan bod komen en hoeveel tijd je ongeveer voor elk onderwerp neemt. Dit is prettig voor collega’s die behoefte aan structuur hebben. Voor weer andere collega’s kan het goed zijn om humor in te bouwen of aan het einde concrete actiepunten te benoemen die uit de vergadering naar voren komen. Zo zijn er tal van manieren om via hele kleine interventies tegemoet te komen aan de behoeften van een ander. Dit zorgt voor een prettige werksfeer, voorkomt vragen achteraf en verkleint de kans op stress.”

Niet iedereen is hetzelfde

Ook het faciliteren van hele praktische zaken kan helpen bij het verminderen van stress en zorgt ervoor dat medewerkers beter functioneren. “Een mooi voorbeeld dat ik vaker aanhaal draait om een creatieve medewerker die een plek had in een vrij drukke kantoortuin”, vertelt Antersijn. “Hij zat aan een tafel met meerdere collega’s en er kwam maar weinig werk uit z’n handen. Toen er tijdens een gesprek werd gevraagd wat er kon worden gedaan om hem beter te laten functioneren, kwam ook de werkplek ter sprake.”

De werknemer vroeg toen of hij een deel van z’n tijd alleen in een hok achter in het kantoor mocht zitten, een plek waar niet veel mensen vrijwillig gaan zitten. Antersijn: “Maar hij vond het heerlijk om af en toe even alleen te zijn en zonder prikkels te kunnen werken. En toen kwam er ineens goud uit z’n handen. Zo zie je hoe je als manager kan faciliteren dat medewerkers beter functioneren en minder stress ervaren door aandacht te hebben voor hun verschillende behoeften. Niet iedereen is hetzelfde. Dat weten we allemaal wel, maar in de praktijk blijkt het vaak lastig om er concreet iets aan te doen. Die handvatten biedt PCM, en dat begint allemaal bij bewustzijn. Dus in plaats van je te ergeren aan het gedrag van een collega, stel jezelf eens de vraag: welke behoefte zit hier achter? En kan ik daar een positieve bijdrage aan leveren?”